అప్పుడు ‘‘గౌతమా’’!అంటూ ఎలుగెత్తి పిలిచాడు విశ్వామిత్రుడు. గౌతముడు పరుగెత్తుకొచ్చాడు. తమ జీవితాల్లో వెలుగుల్ని నింపిన ఆ శ్రీరామలక్ష్మణులకూ, విశ్వామిత్ర మహర్షికీ పాదాభివందనం చేశాడు. ఒక పూర్ణచంద్రుడు భూమిని వాటేసుకున్నట్లుగా, అహల్యను వాటేసుకున్నాడు. గుండెలకు హత్తుకున్నాడు. ముద్దులతో ముంచెత్తాడు. వారివద్ద సెలవు తీసుకొని, ఆమెతోపాటు హిమవత్పర్వత సీమలకి తపస్సుకై నిష్క్రమించాడు గౌతముడు.

‘‘ఇదేమిటి?’’అంటూ దానిని తన కాలితో పలకరించాడు.
దాని పొరలూడి, తెరలూడి, తమస్సు వీడి, అప్సరాంగన వలె నున్న ఒక మునిపత్ని పుట్టుకొచ్చింది, రాముని పాదాల్లోంచి పుట్టినట్లుగా! నిద్రలోంచి లేచినట్లుగా లేచి, కళ్ళు నులుముకుంది. ఒళ్ళు విరిచింది. శ్రీరాముని దివ్య స్వరూపాన్ని గాంచింది. తననుతాను చూచుకొంది. తన చుట్టూరా ఉన్న పరిసరాలను పరికించింది. అటూ, ఇటూ పరిగెత్తింది.

చంద్రుడు, సూర్యుడు, భూమి ఒకే సరళరేఖలో ఉన్నపుడు చంద్రునికి, సూర్యునికి మధ్య భూమి వచ్చినపుడు చంద్రగ్రహణం ఏర్పడుతుంది. చంద్రగ్రహణ కాలం చంద్రుని స్థాన కక్ష్య్యా బిందువులపై ఆధార పడి ఉంటుంది. భూమిపై ఉండే వారికి చంద్రగ్రహణం కనపడితే, చంద్రుని పైనుండి వీక్షిస్తే సూర్య గ్రహణం కనపడుతుంది. ఇది ‘పౌర్ణమి’నాడే కలుగుతుంది. సూర్యుని కాంతి భూమిపై పడినపుడు సూర్యకాంతి పూర్తిగా కనిపించని భాగం ‘్ఛయ’.

శ్లో: ‘‘కౌసల్యా సుప్రజారామా! పూర్వా సంధ్యా ప్రవర్తతే
ఉత్తిష్ఠ నరశార్దూల! కర్తవ్యం దైవమాహ్నికమ్!’’
దిగ్గున లేచి కూర్చున్నాడు తాను. సూర్యునికన్న ముందుండే సూర్యప్రభలా, తనకన్నా ముందరే సోదరుడు లక్ష్మణుడు లేచి నుంచున్నాడు. ఇరువురూ మహర్షికి ప్రక్కప్రక్కనే నిలచి, అభివాదం చేస్తున్నారు.
***
విశ్వ సంరక్షణా యజ్ఞం