యజ్ఞకుండాలు నక్షత్ర రాశుల్లా ప్రజ్జ్వలించాయి. ఋశ్యశృంగుని ఆధ్వర్యంలో మొదట అశ్వమేథ యాగం, ఆపై పుత్ర కామేష్టియాగం నిర్విఘ్నంగా సాగాయి.
యజ్ఞకుండంలోంచి అగ్నిదేవతలా ప్రాజాపత్య పురుషుడుదయించాడు కోటి సూర్యుల కాంతితో! ఆ వెంటనే తూర్పున సూర్యుడు, పశ్చిమాన చంద్రుడు వారి వారి ప్రభలతో ఏక కాలంలో ఉదయించారు! ‘‘ఆ సూర్యచంద్రులే తన కుమారులైతే ఎంత బాగుండేది?...’’ అనుకున్నాడు దశరథుడు.

ఆస్థాన గాయనీ గాయకులు మేల్కొల్పులు పాడుతున్నారు శ్రవణప్రేయంగా! దిగివచ్చిన దేవతల్లా పక్షులు! వాటి కిలకిలా రావాలు ఆశీస్సుల్లా ఉన్నాయి! ఎంతటి శుభోదయం! ఎంతటి మంగళదాయకం!
మహారాజు కుడిభుజం, కుడి కన్ను అదిరాయి శుభాన్ని సూచిస్తూ!...
మంచం దిగుతూనే, ఇటు భూమాతకు నమస్కరిస్తూ, అటు తన కులదైవం సూర్యభగవానునికి అంజలి ఘటించాడు. తన మనోవాంఛని నెరవేర్చమంటూ!...

పుత్రకామేష్టి
*
అది రాత్రివేళ. అది సాకేతపురం. అంతఃపురంలో దశరథ మహారాజు తన శయ్యపై దొర్లాడుతున్నాడు. ఎంతకూ నిద్రపట్టడం, లేదు.
శ్రవణ కుమారుని మరణం. అతని తల్లిదండ్రుల మరణం, వారు తనకిచ్చిన శాపం, అతని కళ్ళముందే కదలాడుతున్నాయి ఒక దృశ్యకావ్యంలా! తన భవిష్యత్తు తనని భయపెడుతోంది!
ఇది వరమా?... శాపమా?...

నిజమే!... ఏంచేయాలి?... ఎలా చేయాలి?... వాళ్ళకి, ఆ యజ్ఞంచేసే దశరథునికి, జనకునికి తాను సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తే?... లేక తానూ తన వారే వారికి సంతానంగా మారితే?... వారిమధ్య భూమీద మనుష్యులుగా అవతరిస్తే?... ఎలా ఉంటుంది?... ‘‘్ధర్మోరక్షతి రక్షితః’’కదా?... దివ్యంగా ఉందీ యోచన!...