నైషధమ్ (హంస దౌత్యం)

‘‘ఓ సుందరాంగీ! ఒంటరిగా దొరికిన నీవంటి అందగత్తెను ఏ పురుషుడు కోరడు? అనవసరపు మాటలను కట్టిబెట్టి నా కోర్కెను తీర్చుము! అట్లుగానిచో బలవంతంగానయినా నిన్ను పొందగలను’’ అని వదరగా
కోపించిన దమయంతి ఆ కిరాతకుని చెడ్డ ఆలోచనను గమనించి మండిపోతున్న అగ్నిజ్వాలవలె వానిని సమీపించింది. ఆమెను బలత్కరించాలనే తలంపుతో ఉన్నప్పటికి ఆ కిరాతకుడు ఆమెను ప్రజ్వలించే అగ్నిజ్వాలగా భావించాడు. మాటలతో వీనిని వారింపలేనని తలంచిన దమయంతి కోపంతో
‘‘నేను నిషధరాజైన నలుని తప్ప మరొకరిని మనసులో సైతం భావించనట్లయితే ఈ వ్యాథుడు ఈ క్షణమే మరణించుగాక’’!అని శపించింది.
దమయంతి అలా పల్కిన వెంటనే ఆ కిరాతుడు నిప్పుచేత దహింపబడిన చెట్టువలె నేలపై కూలి మరణించాడు.
తన పాతివ్రత్య మహత్యంతో దమయంతి హృదయంలో తన భర్తఅయిన నలమహారాజును ధ్యానిస్తూ ఆ భయంకరారణ్యంలో క్రూరమృగాలకు భీతి చెందక వరుసగా ముందుకు నడక సాగించింది.
ఆ వనచరుని బారినుండి తప్పించుకొన్న దమయంతి జనులు తిరుగాడని ఆ కారడవిలో ఎటూతోచక అటుగా ప్రక్కనే కనపడిన ఒక కాలిబాటను అనుసరించి ముందుకు సాగింది.
ఈల పురుగుల రొదతో ఆ అడవి భయంకరంగా కనిపిస్తున్నది. మ్లేచ్చులకు, దొంగలకు నిలయమైనదిగా ఉన్నది.
సింహాలు, ఏనుగులు, అడవి దున్నలు, గరుపోతులు, పెద్దపులులు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి పందులు, తోడేళ్లు, శరభాలు మొదలగు క్రూర జంతువులకు నిలయమైయున్నది.
బహువిధములైన పక్షిజాతులు చెట్లపై నివసిస్తున్నాయి. నీటికోళ్ళు, బొగ్గురు పక్షులు, కొంగలు, చక్రవాక పక్షులు మొదలగు రకరకాల పక్షులతో అడవి అంతా కూతలతో రొదగానున్నది. కొన్ని జింకలు, దుప్పులు గుంపులు గుంపులుగా తిరుగుచున్నాయి.
ఒక దారి అంటూ పొదలతో, అనేక రకరకాల లతలతో నిండుగా ఉన్నది.
మద్ది చెట్లు, కానుగ చెట్లు, పొగడ చెట్లు, ఏరుమద్ది చెట్లు, వేప చెట్లు, కడిమి చెట్లు, కలగొట్ట చెట్లు, చందన వృక్షాలు, కర్పూర వృక్షాలు, దరిసెపు చెట్లు, తియ్య మామిడిచెట్లు, ఎఱ్ఱగంధపు చెట్లు, (ఎఱ్ఱ చందనం) పోక చెట్లు, మారేడు చెట్లు, వెలగ చెట్లు, ఇప్ప చెట్లు, సాల వృక్షాలు, శాల్మలీ వృక్షాలు (బూరుగ) లవంగ లతలు, వెదురుపొదలు, చండ్ర, రావి, తుమికి చెట్లు, ఇంగువ చెట్లు, మోదుగ చెట్లు, తనిశ చెట్లు, నేరేడు చెట్లు, లొద్దుగ చెట్లు, మునుగుదామర,
ప్రబ్బలి, పద్యక, ఉసిరిక, జివ్వి, అత్తి, రేగు, మఱ్ఱి, అడవి మామిడి, తాడి, ఖర్జూర, కరక్కాయ, తాండ్ర చెట్లతో అడవి అంతా దట్టంగా ఉన్నది.
గైరికాది బహుధాతువులతో కూడిన పర్వతాలు, పొదరిండ్లతో కప్పబడిన కొండ చరియలు కనువిందు చేస్తున్నాయి.
నదులు, సరస్సులు, దిగుడు బావులు, సెలయేళ్ళు, అతి భయంకాకృతిగల పిశాచాలు కనపడుచున్నాయి.
పాములు, ముంగిసలు పరుగెత్తుతూ కలబడుచున్నాయి. రకరకాల కోతులు ఒక చెట్టుపైనుండి మరొక చెట్టుపైకి దూకుతూ అరుస్తున్నాయి.
నెమళ్ళు పురివిప్పి అందంగా నాట్యం చేస్తున్నాయి.
పర్వతాలనుండి ఎంతో ఎత్తుపైనుండి క్రిందికి దూకుతున్న జలపాతాల శబ్దాలు వినిపిస్తున్నాయి. అలా జాలువారే నీటి బిందువులు పైకెగసి ముత్యాల మాదిరిగా నలుదిక్కులా చిమ్ముతున్నాయి. అందంగా కనువిందు చేస్తున్నాయి.
కొంతదూరంలో కోపంతో ఒకటితోనొకటి భయంకరంగా కలబడుచున్న ఖడ్గమృగాల భీకరపోరును చూచి భయకంపితురాలయింది దమయంతి.