నేర్చుకుందాం

దాశరథి శతకం
*
ఉ. వాసవ రాజ్యభోగ సుఖ వార్దిని దేలు ప్రభుత్వమబ్బినా
యాసకు మేరలేదు కనకాద్రి సమాన ధనంబు గూర్చి నం
గాసును వెంటరాదు కని కానక చేసిన పుణ్య పాపముల్
వీసర బోవ నీవు, బదివేలకుఁ జాలు భవంబు నొల్ల నీ
దాసుని గాఁగ నేలికొను దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ!
*
భావం: దశరథ రామా! స్వర్గ్ధాపతియైన ఇంద్రుని భోగమునకు సమానమైన సౌఖ్యం లభించే అధికారం దొరికినప్పటికీ ఆశకు అంతం లేదు. తృప్తిలేదు. బంగారు కొండకు సమానమైన ధనం ప్రోగు చేసినా మరణించినప్పుడు అందులో నుంచి ఒక్కకాసు అంటే రాగి నాణెమము కూడా వెంటరాదుకదా. మానవ సహజంగా తెలిసి తెలియక చేసిన పాపాలు దోషాలు వెలితిపడనీయవు. అనంతమై అసంఖ్యాకమైన అనర్థాలకు సమర్థమైన జన్మను నేను అంగీకరించును. నీవు ఓ రామా! నన్ను దాసునిగా అంగీకరించి పరిపాలించి రక్షింపుము.
*
వ్యాఖ్యానం: మానవజీవితం సుఖదుఃఖాలకు ఆలవాలం. మనుష్యుడు అన్నివిధాల తాను సాధ్యమైనంతవరకు సుఖముగా జీవించవలెనని ప్రయత్నిస్తాడు. ధనక కనక వస్తు వాహనాలు లభించడం ఉన్నది. ఇవి ఐహికమైన సౌఖ్యాలు. ఈ సౌఖ్యాలు ఇంద్రుడు అనుభవించే భోగములచే సమానం. కానీ విచిత్రమేమంటే ఇటువంటి ఐహికమైన సౌఖ్యాలు ఎన్ని లభించినా మనస్సుకు తృప్తి కలుగదు. ఇంకా అధికంగా కావలెనని కోరిక ప్రబలుతూ ఉంటుంది. ఇది మానవ సహజం.