అమరకోశం

శీతం గుణే తత్వదర్థా సుషీమః శిశిరో జడః
తుషారః శీతలః శీతో హిమః సప్తాన్యాలింగకా
కళా+షోడశ+్భగ= ప్రకాశం+16+ భాగములు= 16 రోజులు కళ కలిగినవాడు, చంద్రుడు శుక్ల పక్షం పాడ్యమి మొదలు పౌర్ణమి వరకు వృద్ధి చెందుతాడు. పౌర్ణమి తరువాత కృష్ణ పక్షం పాడ్యమి నుంచి అమావాస్య వరకు క్షీణిస్తు ఉంటాడు. అందువలన చంద్రుని షోడశ కళానిధి అంటారు. బింబః=గోళం- మండలం= సూర్యుని గాని , చంద్రుని గాని గోళం; బిత్తమ్ =చంద్రుని లో తునక ; శకలం= చంద్రునిలో కొంత భాగం, ఖండం= చంద్రుని లోని ముక్క, ; అర్థ= చంద్రుని లో సగభాగము, చంద్రికా= చంద్రుని కాంతి, వెనె్నల; కౌముదీ= వెనె్నల ; జ్యోత్స్నా=శోభ,; ప్రాసాదః= తేటగా ఉండేవాడు, చంద్రుడు; ప్రసన్నతా= ప్రసన్నంగా ఉండేవాడు, చంద్రుడు ; కళంకః=మచ్చ ఉండుట వలన చంద్రుడు కళంక అని పిలవబడుతున్నాడు. ; లంక= సాంగత్యం, కథలలో, కావ్యములలో ప్రేమికుల సాంగత్యం కొరకు చంద్రుని పేరు ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారు. ; లాంఛనం= లక్షణములు కలిగిన చిహ్నం, !చిహ్నం=మచ్చ; లక్ష్మా= మచ్చ; లక్ష్మణా= చిహ్నం; సుషమా= సున్నితమైన కాంతి, పరమా=ఎక్కువ అందం! శోనా= ప్రకాశం; కాంతిః= ప్రకాశం; ద్యుతిః= తెలివిగలవాడు, చంద్రుడు; చవిః= ప్రకాశం; అవశ్యాయః= మంచు; నీహారః= మంచు; తుషారః= తేలికైన వర్షం తుహినం= పొగమంచు; హిమం= మంచు; ప్రాళీయం= మంచు బిందువు; మిహికా=పొగమంచు; మహికా= మంచు ; హిమానీ = మంచు గడ్డలు, హిమసంహితమ్ = మంచు ముద్దలు, శీతం = చల్లతనం, సుషిమా= ఎక్కువ చల్లతనం, శిశిరః =అతి చల్లగా; జడః=ఎక్కువ చల్లతనం, శీతలః=ఎక్కువ చల్లతనం, శీతః= అతిచల్లతనం, హిమః= చల్లతనం
98,99, 100 శ్లోకములు
ధృవ ఔత్తాన పాది స్యాత్ అగత్స్య కుంభ సంభవః
మైత్రావరుణిరస్యైవ లోపాముద్రా సధర్మిణి
బృహస్పతిః సురాచార్యో గీష్ప తిర్దర్ఘణో గురుః
జీవ అంగీరసో వాచస్పతిశ్చిత్రశికండిజః
అంగారకః కుజ భౌమో లోహితాఙ్గ మహిసుతః
రౌహిణెయో బుధః సౌమ్యః సమ
శౌరిషణేశ్వరౌ
ధృవః = ధ్రువుడు, ఔత్తాన పాదిః = ఉత్తానపాదుని పుత్రుడు, ధ్రువుడు, ధ్రువ తపస్సు చేసి విష్ణువును మెప్పించి ఆకాశంలో ఎల్లప్పుడూ నక్షత్రంగా వెలుగుతూ ఉండేటట్టు గా వరం పొంది ధృవ నక్షత్రంగా పేరుగాంచాడు. ఆయన చిరంజీవి. అగస్త్య; కుంభసంభవ= కుంభ+ సంభవ= కుండ + జన్మించుట = కుండలో జన్మించుట, అగస్త్యుడు; మైత్రావరుణి= దేవతలైన మిత్రా, వరుణులు చేసిన యజ్ఞ ఫలితంగా జన్మించుట వలన అగస్త్యునకు మైత్రావరుణుడు అనే పేరుతో పిలవబడుతున్నాడు.
ఇంకా ఉంది