సుందరకాండ

ఇదంతా మదస్నేహమట. అందుకనే తెలివి రాగానే ఈ ఏకత భిన్నమవుతుంది.
నతత్రకాచిప్రమదా ప్రసహ్య వీర్యోపపనే్నన గుణేనలబ్ధా
నచాన్య కామాపి నచా న్యపూర్వా వినా
వరార్హం జనకాత్మజాం తాం
ఈ స్ర్తిలలో ఎవరూ-
రావణ వీర్యంచేత బలాత్కారంగా తీసికొని రాబడినవారు కాదు. మరి!
అతని గుణాన్ని వలచి వచ్చిన వారే కాని. రావడానికి ముందు-
మరొకని వలచిన వారూకారట- ఇన్నిటికీ- విరుద్ధంగా జనక మహారాజు కూతురొక్కతే అక్కడ ఉందట.
నచాకులీనా నచహీనరూపా నా‚ దక్షిణా నా‚ నుపచారయుక్తా
భార్యా‚్భవత్తస్య నహీన సత్త్వా న చాపి కాంతస్య నకామనీయా
వారిలో ఎవరూ రూపానికి తక్కువ వారు కారు
కులానికీ తక్కువవారుకారు
రావణుని యందనురాగాన్ని పంచనిది లేదు.
ఆయన యందు కామము లేనిది లేదు.
ఒక్క సీత తప్ప అతణ్ణి కాదన్న స్ర్తియే లేదు.
ఇటువంటి స్ర్తి సమూహాన్ని వారి సుఖాన్ని వారి భోగాల్ని చూస్తూన్న స్వామి-
బభూప బుద్ధిస్తు హరీశ్వరస్య
యదీదృశీ రాఘవ ధర్మపత్నీ
ఇమాయథా రాక్షసరాజ భార్యాః
సుజాత మస్యేతి హి సాధు బుద్ధేః- అని అనుకొన్నాడు.
ఈ రాక్షస రాజ భార్యలెలా ఉన్నారో శ్రీరామ ధర్మపత్ని కూడా అలాగే ఉన్నట్లయితే ఈతని జన్మ శోభావహమైయుండెడిది కదాః అని సాధు బుద్ధి అయిన హనుమ మనసులో అనుకొన్నాడట ఎంత మాట!
సాధుబుద్ధేమిటి! ఇలా అనుకొనడమేమిటి! అంటే-
ఆ సాధుత్వము- సీతా దుఃఖ అసహిష్ణుత్వమునందు. స్వామి సీతాకష్టము నూహించుకొని సహింపలేక పోయినాడు. అతి స్నేహఃఖలు పాపశంకీ అని కదా! సూక్తి. అతి స్నేహం ఔచిత్యాన్ని పాటింపనీయదు.
అట్టి తీరులోనిదీ మాట. అందుకే స్వామి వెంటనే పశ్చాత్తప్తుడై
పునశ్చ సో‚ చింతయదార్త రూపో
ధ్రువం విశిష్టా గుణతోహి సీతా
అధా‚యమస్యాం కృతవాన్ మహాత్మా
లంకేశ్వర: కష్టమనార్య కర్మ- అని చెంపలువేసికొన్నాడు.
పశ్చాత్తాపం సామాన్య స్థితిలో లేదు. ఆర్తుడైపోయేడు. తన ఉపాస్యదేవతకు తనే కళంకాన్ని ఆపాదించే క్షుద్ర భక్తునిగా తనను తలంచుకొని వాపోయేడు. సీత వీరందరికంటె గుణ విశిష్టురాలనే సత్యాన్ని స్మరించుకొన్నాడు.
లంక ఒక ఇంద్రజాలం
అందులో తగుల్కొంటే కాని దానిని చూసి ఔనని సంతోషిస్తాడు అయిన దానిని చూసి కాదని దుఃఖిస్తాడు. ఇందులోనుండి బయటపడడం ప్రాజ్ఞునికి మాత్రమే తెలుస్తుంది. తెల్లవారితే ఈ ఇంద్రజాలం దగ్దమవుతుంది. ఇటువంటి స్ర్తిసమూహ మధ్యనుండి స్వామి ముందుకు నడుస్తున్నాడు.
తత్రదివ్యోపమం ముఖ్యం స్ఫాటికం రత్న భూషితం
అవేక్షమాణో హనుమన్ దదర్శ శయనాసనమ్
దంతకాంచన చిత్రాంగై ర్వైడూర్వైశ్చ వరాసనై:
మహార్హస్తరణో పేతైరుపపన్నం మహాధనై:
స్ఫుటికతో చేయబడిన మంచం. దానికి రత్నాల్ని పొదిగించిన అలంకరణ.
దాని క్రింద కాలానుకొనడానికి ముక్కాలిపీట
దాన్ని దంతంతో చేసేరట. దాని చుట్టూ బంగారపు అంచు
ఆ అంచుపై వైడూర్యాలు పొదిగేరు.
ఆ మంచానికి తలదిక్కున పూర్ణచంద్రునిలా మెరసిపోతూన్న శే్వతచ్ఛత్రం.
ఇదీ రావణ శయనాసన సౌందర్యం.
ఆ మందిరం సుగంధాలతో పుష్ప సౌరభాలతో గత భోగాల్ని స్ఫరణకు తెస్తోంది.
ఇంకావుంది...