అసలు సంక్రాంతి అంటేనే పల్లె పండుగ. పండుగ వైభవ ప్రాభవాలన్నీ పల్లెల్లోనే వెల్లివిరుస్తాయి. గ్రామ జీవన ఆత్మీయ మానవీయ బంధాలన్నింటినీ దృశ్యమానం చేసే కనుల పండుగ మనసు నిండుగ సంక్రాంతి పండుగ. ఆరుగాలం శ్రమిస్తూ భూమిని నమ్ముకుని ఉన్న నేలకే బ్రతుకు ముడుపు గట్టిన రైతులకు పంటలు చేతికొచ్చే కాలం.

హిందూ సంస్కృతికి సంబంధించిన గొప్ప పండుగ సంక్రాంతి. దీనిని పెద్ద పండుగ అంటారు. జనవరి నెల నుండి డిసెంబర్ నెల వరకు వచ్చే హిందూ పండుగలలో అతి పెద్ద పండుగ ఇది. కొన్ని చోట్ల నాలుగు రోజులు - భోగి, సంక్రాంతి, కనుమ, ముక్కనుమ - అను నాలుగు పండుగలు జరుపుకుంటారు. కొందరు మూడు రోజులే అంటే - భోగి, సంక్రాంతి, కనుమ - పండుగలే జరుపుకుంటారు. స్వగ్రామం నుండి పొరుగూళ్లు వెళ్లే వాళ్లు కనుమ పండుగనాడు ప్రయాణం చేయరు.

సంక్రాంతి అనగానే మనకు ముందుగా గుర్తుకు వచ్చేవి ఇంటి ముందు రంగవల్లులు, ఆకాశాన గాలిపటాలు, భోగిపళ్ల సందడి, నువ్వుల మిఠాయిల తియ్యదనం, హరిదాసు పాటలు, బసవన్న ఆటలు.. మరీ వీటిలో ముగ్గుల ప్రాశస్త్యం ఏమిటో చూద్దాం.
ముగ్గుల పురాణం

సమ్యక్ క్రాంతి.. సంక్రాంతి. అంటే పవిత్రమైన మార్పు. కాలమానం ప్రకారం సూర్యుడు ఉత్తరాభిముఖంగా ప్రయాణం చేస్తూ ప్రకృతిలో అందం, ఆనందంతో కూడిన మార్పును తీసుకొనివస్తాడు. సూర్యుడు మకర రాశిలో ప్రవేశించినపుడు ‘మకర సంక్రాంతి’ అంటారు. సంక్రమం అంటే ఒక సంవత్సర కాలంలో సూర్యుడు ఒక్కొక్కొ నెల ఒక్కొక్క రాశిలో ప్రవేశిస్తాడు. ఆ రీతిగా ప్రవేశించిన దినమే సంక్రమణం. ఒక సంవత్సర కాలంలో పనె్నండు సంక్రమణాలుంటాయి.